The Wissembourg Priscian Glosses

II 1,0 (1r,1) Priscianus Caesariensis grammaticus (1r,2) Iuliano consuli ac patricio

II 1,1 (1r,3) cum omnis eloquentiae doctrinam et omne studiorum genus

II 1,2 sapientiae luce (1r,4) 〈praeful - C. G.〉 gens a Graecorum fontibus deriuatum Latinos proprio

II 1,3 sermone inuenio celebrasse et in omni (1r,5) bus illorum uestigia liberalibus

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 1,4 consecutos artibus uideo , nec solum ea, quae emendate ab illis sunt prolata, (1r,6) sed

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 1,5 etiam quosdam errores eorum amore grecorum ( main scribe) doctorum deceptos imitari, in quibus

Gloss:

Gloss:

II 1,6 maxime uetustissi (1r,7) ma grammatica ars arguitur peccasse, cuius auctores,

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 1,7 quanto sunt iuniores, tanto perspicaciores, et ingeniis floruisse (1r,8) et

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 1,8 diligentia ualuisse omnium iudicio confirmantur eruditissimorum (quid enim

Gloss:

Gloss:

II 1,9 Herodiani artibus certius, quid (1r,9) Apollonii scrupulosis quaestionibus

Gloss:

Gloss:

II 1,10 enucleatius possit inueniri?) cum igitur eos omnia fere uitia , quaecumque

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 1,11 antiquorum Grae (1r,10) corum commentariis sunt relicta artis grammaticae ,

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 1,12 expurgasse comperio certisque rationis legibus emendasse, (1r,11) nostrorum autem

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 1,13 neminem post illos imitatorem eorum extitisse, quippe in neglegentiam

Gloss:

II 2,1 cadentibus studiis literarum (1r,12) propter inopiam scriptorum, quamuis audacter,

Gloss:

II 2,2 sed non impudenter, ut puto, conatus sum pro uiribus rem arduam

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 2,3 quidem, sed officio professionis non indebitam, supra nominatorum praecepta

Gloss:

II 2,4 uirorum, quae congrua sunt (1r,14) uisa, in Latinum transferre sermonem, collectis

II 2,5 etiam omnibus fere, quaecumque necessaria nostrorum quoque inueniuntur (1r,15)

II 2,6 artium commentariis grammaticorum, quod gratum fore credidi

Gloss:

II 2,7 temperamentum, si ex utriusque linguae modera (1r,16) toribus elegantiora in unum

Gloss:

Gloss:

II 2,8 coeant corpus meo labore faciente, quia nec uituperandum me esse credo, si

Gloss:

II 2,9 eos imitor, (1r,17) qui principatum inter scriptores Graios artis grammaticae

II 2,10 possident, cum ueteres nostri in erroribus etiam, ut dic (1r,18) tum est, Graecos

II 2,11 aequiperantes maximam tamen laudem sunt consecuti.

Gloss:

II 2,12 exemplum etiam proponere placuit, ne pi (1r,19) geat alios etiam a me uel

II 2,13 ignorantia forte praetermissa uel uitiose dicta (nihil enim ex omni parte

II 2,14 perfectum in huma (1r,20) nis inuentionibus esse posse credo) sua quoque

Gloss:

II 2,15 industria ad communem literatoriae professionis utilitatem congrua ratio (1r,21) nis

II 2,16 proportione uel addere uel mutare tractantes. namque festinantius quam

Gloss:

II 2,17 uolui hos edere me libros compule (1r,22) runt, qui alienis laboribus insidiantes

Gloss:

II 2,18 furtimque et quasi per latrocinia scripta aliis subripientes unius nominis ad (1r,23)

II 2,19 titulum pertinentis infanda mutatione totius operis in se gloriam transferre

Gloss:

Explanation:

II 2,20 conantur. sed quoniam in tanta operis (1r,24) materia impossibile est aliquid

II 2,21 perfectum breuiter exponi, spatii quoque ueniam peto, quamuis ad

Gloss:

II 2,22 Herodiani scriptorum (1r,25) pelagus et ad eius patris Apollonii spatiosa uolumina

II 2,23 meorum compendiosa sunt existimanda scripta librorum.

II 2,24 huius (1r,26) tamen operis te hortatorem sortitus iudicem quoque facio,

II 2,25 Iuliane consul ac patricie, cui summos dignitatis gra (1r,27) dus summa

Gloss:

II 2,26 adquisiuit in omni studio ingenii claritudo, non tantum accipiens ab excelsis

II 2,27 gradibus honorum (1r,28) pretii, quantum illis decoris addens tui, cuius mentem

II 2,28 tam Homeri credo quam Virgilii anima constare, quo (1r,29) rum uterque

II 2,29 arcem possederat musicae, te tertium ex utroque compositum esse

Gloss:

II 2,30 confirmans, quippe non minus (1r,30) Graecorum quam Latinorum in omni doctrinae

II 2,31 genere praefulgentem. tibi ergo hoc opus deuoueo, omnis (1r,31) eloquentiae

Gloss:

II 3,1 praesul, ut quantamcumque mihi deus annuerit suscepti laboris gloriam,

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Explanation:

II 3,2 te comite quasi sole quodam dilu (1r,32) cidius crescat.

II 3,3 titulos etiam uniuersi operis per singulos supposui libros, quo

II 3,4 facilius, quicquid ex his quaeratur, dis (1r,33) cretis possit locis inueniri.

II 3,5 primus liber continet de uoce et eius speciebus; de litera: quid sit

II 3,6 litera, de eius generibus (1r,34) et speciebus, de singularum potestate, quae in

II 3,7 quas transeunt per declinationes uel compositiones partium orationis.

II 3,8 secundus (1r,35) de syllaba: quid sit syllaba, quot literis constare potest et

II 3,9 quo ordine et quo sono, de accidentibus singulis syllabis; (1v) (1v,1) de dictione: quid

II 3,10 sit dictio, quae eius differentia ad syllabam; de oratione: quid sit oratio,

II 3,11 quot eius partes, de earum proprietate; de nomine: (1v,2) quid sit nomen, de

II 3,12 accidentibus ei, quot sunt species propriorum nominum, quot

II 3,13 appellatiuorum, quot adiectiuorum, quot deriuatiuorum; de patro (1v,3) nymicis: quot eorum

II 3,14 formae, quomodo deriuantur, ex quibus primitiuis; de diuersis

II 3,15 possessiuorum terminationibus et eorum regulis.

II 3,16 tertius de com (1v,4) paratiuis et superlatiuis et eorum diuersis extremitatibus:

II 3,17 ex quibus positiuis et qua ratione formantur; de diminutiuis: quot eorum

II 3,18 species, ex quibus (1v,5) declinationibus nominum, quomodo formantur.

II 3,19 quartus de denominatiuis et uerbalibus et participialibus et

II 3,20 aduerbialibus: quot eorum species, (1v,6) ex quibus primitiuis, quomodo nascuntur.

II 3,21 quintus de generibus dinoscendis per singulas terminationes; de

II 3,22 numeris; de figuris et earum compage; de casu. (1v,7)

II 3,23 sextus de nominatiuo casu per singulas extremitates omnium

II 3,24 nominum, tam in uocales quam in consonantes desinentium, per ordinem; de

II 3,25 genetiuorum (1v,8) tam ultimis quam paenultimis syllabis.

II 3,26 septimus de ceteris obliquis casibus, tam singularibus quam pluralibus.

II 4,1 octauus de uerbo et eius accidentibus. (1v,9)

II 4,2 nonus de regulis generalibus omnium coniugationum.

II 4,3 decimus de praeterito perfecto.

II 4,4 undecimus de participio.

II 4,5 duodecimus et tertiusdecimus de pronomine. (1v,10)

II 4,6 quartusdecimus de praepositione.

II 4,7 quintusdecimus de aduerbio et interiectione.

II 4,8 sextusdecimus de coniunctione.

II 4,9 septimusdecimus et octauusdecimus de constructione siue (1v,11) ordinatione

II 4,10 partium orationis inter se.

II 5,0 INCIPIT ARS PRISCIANI GRAMMATICI CESARIENSIS (red capitalis rustica main scribe) liber primus de uoce

Gloss:

Explanation:

II 5,1 (1v,12) philosophi definiunt, uocem esse aerem tenuissimum ictum uel suum

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Gloss:

II 5,2 sensibile aurium, id est quod proprie auribus ac (1v,13) cidit. et est prior definitio

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Explanation:

II 5,3 a substantia sumpta, altera uero a notione, quam Graeci ἔννοιαν dicunt,

Gloss:

Gloss:

II 5,4 hoc est ab accidentibus. (1v,14) accidit enim uoci auditus, quantum in ipsa est.

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 5,5 uocis autem differentiae sunt quattuor: articulata, inarticulata, literata, (1v,15)

II 5,6 illiterata. articulata est, quae coartata, hoc est copulata cum aliquo sensu

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Explanation:

II 5,7 mentis eius, qui loquitur, profertur. inarticulata (1v,16) est contraria, quae a nullo

Gloss:

Gloss:

Explanation:

II 5,8 affectu proficiscitur mentis. literata est, quae scribi potest, illiterata, quae

Gloss:

Explanation:

II 5,9 scribi non potest. inue (1v,17) niuntur igitur quaedam uoces articulatae, quae

Gloss:

Explanation:

II 5,10 possunt scribi et intellegi, ut:

II 5,11 «arma uirumque cano»,

II 5,12 quaedam, quae non possunt scribi, (1v,18) intelleguntur tamen, ut sibili hominum

Gloss:

Explanation:

II 5,13 et gemitus: hae enim uoces , quamuis sensum aliquem significent proferentis

Gloss:

Explanation:

II 5,14 eas, scribi tamen non possunt. (1v,19) aliae autem sunt, quae, quamuis scribantur,

Gloss:

Explanation:

II 5,15 tamen inarticulatae dicuntur, cum nihil significent, ut coax, cra. Eas enim uoces quanquam (1v,20) Intellegimus de quo sint uolucre profectę, tamen inarticulatae dicuntur, quia uox ut superius Inarticulata est quę a nullo affectu (1v,21) proficiscitur. ( main scribe) aliae

Explanation:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 6,1 uero sunt inarticulatae et illiteratae, quae nec scribi possunt nec intellegi,

II 6,2 ut |est| crepitus, mugitus et similia. scire autem debemus, (1v,22) quod has quattuor

Gloss:

II 6,3 species uocum perficiunt quattuor superiores differentiae generaliter uoci

Gloss:

II 6,4 accidentes, binae per singulas inuicem coeuntes. (1v,23) uox autem dicta est uel

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Gloss:

II 6,5 a uocando, ut dux a ducendo, uel ἀπὸ τοῦ βοῶ , ut quibusdam placet.

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 6,6 de litera

II 6,7 litera est pars mini (1v,24) ma uocis compositae, hoc est uox ( main scribe) quae constat

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 6,8 compositione literarum, minima autem, quantum ad totam comprehensionem

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 6,9 uocis (1v,25) literatae (ad hanc enim etiam productae uocales breuissimae

Gloss:

Gloss:

II 6,10 partes inueniuntur) uel quod omnium est breuissimum eorum, (1v,26) quae diuidi

II 6,11 possunt, id quod diuidi non potest. possumus et sic definire: litera |est| uox,

II 6,12 quae scribi potest indiuidua.

II 6,13 dicitur autem lit (1v,27) era uel quasi legitera, quod legendi iter praebeat,

Gloss:

Explanation:

II 6,14 uel a lituris, ut quibusdam placet, quod plerumque in ceratis tabulis

Gloss:

II 6,15 antiqui scri (1v,28) bere solebant litteris ( main scribe) . literas autem etiam elementorum uocabulo

II 6,16 nuncupauerunt ad similitudinem mundi elementorum: sicut enim illa coeun (1v,29) tia omne

Gloss:

II 6,17 perficiunt corpus, sic etiam haec coniuncta literalem uocem quasi corpus

II 6,18 aliquod componunt uel magis uere cor (1v,30) pus. nam si aer corpus |est| et uox,

Gloss:

Gloss:

II 6,19 quae ex aere icto constat, corpus esse ostenditur, quippe cum et tangit

II 6,20 aurem et tripertito (1v,31) diuiditur, quod |est| suum corporis, hoc |est| in ( main scribe)

II 6,21 altitudinem, latitudinem, longitudinem, unde ex omni quoque parte pot |est| audiri.

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Edition: altitudinem, latitudinem, longitudinem

II 6,22 praeterea (1v,32) tamen singulae syllabae altitudinem quidem habent in tenore,

II 6,23 crassitudinem uero uel latitudinem in spiritu, longitudinem in tempore. (1v,33)

Edition: longitudinem in tempore

II 6,24 litera igitur |est| nota elementi et uelut imago quaedam uocis literatae,

II 6,25 quae cognoscitur ex qualitate et quantitate figurae linearum. (1v,34) hoc ergo

II 6,26 interest inter elementa et literas, quod elementa proprie dicuntur ipsae

Gloss:

II 7,1 pronuntiationes, notae autem earum literae. (1v,35) abusiue tamen et elementa pro

Gloss:

II 7,2 literis et literae pro elementis uocantur. cum enim dicimus non posse

II 7,3 constare in eadem syllaba r (1v,36) ante p, non de literis dicimus, sed de

II 7,4 pronuntiatione earum: nam quantum ad scripturam possunt coniungi, non tamen

II 7,5 etiam enuntiari, (1v,37) nisi postposita r.

II 7,6 sunt igitur figurae literarum quibus nos utimur uiginti tres, ipsae

II 7,7 uero pronuntiationes earum multo ampliores, quip (1v,38) pe cum singulae uocales

II 7,8 denos inueniantur sonos habentes uel plures, ut puta a litera breuis

Gloss:

Gloss:

II 7,9 quattuor habet soni diffe (1v,39) rentias, (2r) (2r,1) cum habet aspirationem et acuitur uel

II 7,10 grauatur, et rursus cum sine aspiratione acuitur |vel| grauatur, ut hábeo

II 7,11 hàbemus, ábeo àbimus. (2r,2) longa uero eadem sex modis sonat: cum habet

II 7,12 aspirationem et acuitur |vel| grauatur uel circumflectitur et rursus cum sine

II 7,13 aspiratione (2r,3) acuitur uel grauatur uel circumflectitur, ut hámis hàmorum

II 7,14 hâmus, árae àrarum âra. similiter aliae uocales possunt pro (2r,4) ferri.

Gloss:

II 7,15 praeterea tamen i et u uocales, quando mediae sunt, alternos inter

II 7,16 se sonos uidentur confundere, teste Donato, ut uir, (2r,5) optumus, quis.

II 7,17 et i quidem, quando post u consonantem loco digamma functam Aeolici

II 7,18 ponitur breuis, sequente d |vel| m (2r,6) uel r uel t uel x, sonum y Graecae

II 7,19 uidetur habere, ut uideo, uim, uirtus, uitium, uix, u autem,

II 7,20 quamuis contractum, eun (2r,7) dem tamen [hoc est y] sonum habet, inter q et e uel

Gloss:

II 7,21 i uel ae diphthongum positum, ut que, quis, quae, nec non inter

II 7,22 g et eas (2r,8) dem uocales, cum in una syllaba sic inuenitur, ut pingue,

II 7,23 sanguis, linguae.

II 7,24 in consonantibus etiam sunt differentiae plures, trans (2r,9) euntium in alias

II 7,25 et non transeuntium, quippe diuersae sunt potestatis.

II 7,26 accidit igitur literae nomen, figura, potestas:

Gloss:

II 7,27 nomen, (2r,10) uelut a, b. et sunt indeclinabilia tam apud Graecos

II 8,1 elementorum nomina quam apud Latinos, siue quod a barbaris inuen (2r,11) ta dicuntur,

Edition: dicuntur

II 8,2 quod esse ostendit Varro in II de antiquitate literarum, docens

II 8,3 lingua Chaldaeorum singularum nomina literarum ad earum formas esse facta

II 8,4 et ex hoc certum fieri, eos esse primos auctores literarum, siue quod

II 8,5 simplicia haec et stabilia esse debent quasi fundamentum omnis doctrinae

II 8,6 immobile, siue quod nec aliter (2r,12) apud Latinos poterant esse, cum a suis

II 8,7 uocibus uocales nominentur, semiuocales uero in se desinant, mutae a se

Gloss:

II 8,8 incipientes uo (2r,13) cali terminentur, quas si flectas, significatio quoque nominum

II 8,9 una euanescit.

Gloss:

II 8,10 uocales igitur, ut dictum est, per se prolatae no (2r,14) men suum ostendunt,

II 8,11 semiuocales uero ab e incipientes et in se terminantes, absque x, quae sola ( main scribe) ab

II 8,12 i incipit per anastrophen (2r,15) Graeci nominis ξῖ , quia necesse fuit, cum sit

Gloss:

II 8,13 semiuocalis, a uocali incipere et in se terminare, quae nouissime a Latinis (2r,16)

Gloss:

II 8,14 assumpta post omnes ponitur literas, quibus Latinae dictiones egent (quod

II 8,15 autem ab i incipit eius nomen, ostendit etiam Ser (2r,17) uius in commento

II 8,16 quod scribit in Donatum his uerbis: semiuocales sunt septem,

II 8,17 quae ita proferuntur, ut inchoent ab e litera (2r,18) et desinant in

II 8,18 naturalem sonum, ut ef, el, em, en, er, es, ix. sed ix ab i

II 8,19 inchoat. id etiam Eutropius confirmat dicens: (2r,19) una duplex ix, quae

II 8,20 ideo ab i incipit, quia apud Graecos in eandem desinit), mutae

II 8,21 autem a se incipientes et in e uocalem (2r,20) desinentes, exceptis q et k,

II 8,22 quarum altera in u, altera in a finitur, sua conficiunt nomina. h enim

II 8,23 aspirationis ma (2r,21) gis est nota.

II 9,1 Figurae accidunt quas uidemus in singulis literis.

II 9,2 Potestas autem ipsa pronuntiatio, propter quam et figurae (2r,22) et nomina

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Gloss:

II 9,3 facta sunt. quidam addunt etiam ordinem, sed pars est potestatis

II 9,4 literarum.

II 9,5 ex his uocales dicuntur, quae per se (2r,23) uoces perficiunt uel sine quibus

II 9,6 uox literalis proferri non potest, unde et nomen hoc praecipue sibi

II 9,7 defendunt; ceterae enim, quae (2r,24) cum his proferuntur, consonantes appellantur.

Gloss:

II 9,8 sunt igitur uocales numero quinque: a e i o u. utimur autem ( main scribe) etiam y

II 9,9 Graecorum cau (2r,25) sa nominum.

II 9,10 consonantium autem aliae sunt semiuocales, aliae mutae:

II 9,11 semiuocales sunt, ut plerisque Latinorum placuit, (2r,26) septem: f l m n r

Edition: f

II 9,12 s x; sed f multis modis ostenditur muta magis, de qua post docebimus.

Edition: docebimus

II 9,13 z quoque utimur in Graecis dic (2r,27) tionibus. hae ergo [hoc est semiuocales]

II 9,14 quantum uincuntur a uocalibus, tantum superant mutas. ideo apud

II 9,15 Graecos quidem (2r,28) omnes dictiones uel in uocales uel in semiuocales, quae

II 9,16 secundam habent euphoniam, desinunt, quam nos sonoritatem possu (2r,29) mus dicere,

Gloss:

II 9,17 apud Latinos autem ex maxima parte, non tamen omnes, inueniuntur

II 9,18 enim quaedam etiam in mutas desinentes. semi (2r,30) uocales autem sunt

II 9,19 appellatae, quae plenam uocem non habent, ut semideos et semiuiros

Gloss:

Gloss:

II 9,20 appellamus, non qui dimidiam partem (2r,31) habent deorum |vel| uirorum, sed qui

II 9,21 pleni dii uel uiri non sunt.

II 9,22 reliquae sunt mutae, ut quibusdam uidetur, numero nouem: (2r,32) b c d g

II 9,23 h k p q t. et sunt qui non bene hoc nomen putant eas accepisse, cum

II 9,24 hae quoque pars sint uocis. qui nesciunt, quod ad (2r,33) comparationem bene

II 9,25 sonantium ita sint nominatae, uelut informis dicitur mulier, non quae

II 9,26 caret forma, sed |quae| male est (2r,34) formata, et frigidum dicimus eum, qui

II 9,27 non penitus expers est caloris, sed qui minimo hoc utitur: sic igitur etiam

Gloss:

Explanation:

II 9,28 mutas, non (2r,35) quae omnino uoce carent, sed quae exiguam partem uocis

II 9,29 habent.

II 9,30 uocales apud Latinos omnes sunt ancipites uel liquidae, (2r,36) hoc est quae

Gloss:

Explanation:

II 9,31 facile modo produci modo corripi possunt, sicut etiam apud antiquissimos

II 9,32 erant Graecorum ante inuentio (2r,37) nem η et ω , quibus inuentis ε et ο , quae

II 10,1 ante ancipites erant, remanserunt perpetuo breues, cum earum

Gloss:

II 10,2 productarum loca (2r,38) possessa sint a supra dictis uocalibus semper longis.

II 10,3 sunt etiam in consonantibus longae, ut puta duplices x et z: sicut

II 10,4 enim (2v) (2v,1) longae uocales, sic hae quoque longam faciunt syllabam. sunt

Gloss:

II 10,5 similiter ancipites uel liquidae, ut l r, quae modo longam modo breuem (2v,2) post

Gloss:

II 10,6 mutas positae in eadem syllaba faciunt syllabam. his quidam addunt non

II 10,7 irrationabiliter m et n, quia ipsae quoque commu (2v,3) nes faciunt syllabas post

II 10,8 mutas positae, quod diuersorum confirmatur auctoritate tam Graecorum

II 10,9 quam Latinorum. Ouidius in X me (2v,4) tamorphoseon:

Gloss:

II 10,10 «piscosamque Cnidon grauidamque Amathunta metallis».

Gloss:

Gloss:

II 10,11 Euripides in Phoenissis:

II 10,12 « † ἰσότητ᾽ ἔταξεν κᾀριθμὸν διώρισε (2v,5) ν ».

II 10,13 idem in eisdem:

II 10,14 « ἀπωλόμεσθα, δύο κακὼ σπεύδεις, τέκνον ».

Gloss:

II 10,15 inuenitur tamen m etiam ante n positum, nec producens ante se uocalem

II 10,16 (2v,6) more mutarum.

II 10,17 Καλλίμαχος ·

II 10,18 « τὼς μὲν ὁ Μνησάρχειος ἔφη ξένος, ὧδε συναινῶ ».

II 11,1 apud antiquissimos Graecorum non plus sedecim (2v,7) erant literae, quibus

Gloss:

II 11,2 ab illis acceptis Latini antiquitatem seruauerunt perpetuam. nam si

Gloss:

II 11,3 uerissime uelimus inspicere eas [hoc (2v,8) est sedecim], non plus duas additas in

Gloss:

II 11,4 Latino inueniemus sermone:

II 11,5 Ϝ Aeolicum digamma, quod apud antiquissimos Latinorum ean (2v,9) dem uim

Gloss:

II 11,6 quam apud Aeolis habuit. eum autem prope sonum, quem nunc habet,

Gloss:

Gloss:

II 11,7 significabat p cum aspiratione, sicut etiam apud (2v,10) ueteres Graecos pro φ π

II 11,8 et Ͱ , unde nunc quoque in Graecis nominibus antiquam scripturam

II 11,9 seruamus pro φ p et h ponentes, ut Or (2v,11) pheus, Phaethon. postea uero in

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Explanation:

II 11,10 Latinis uerbis placuit pro p et h f scribi, ut fama, filius, facio,

II 11,11 loco autem digamma u pro con (2v,12) sonante, quod cognatione soni uidebatur

II 11,12 affinis esse digamma ea litera. quare cum f loco mutae ponatur [id est p

Gloss:

Explanation:

II 11,13 et h siue φ ], (2v,13) miror hanc inter semiuocales posuisse artium scriptores:

II 11,14 nihil enim aliud habet haec litera semiuocalis nisi nominis prolationem, (2v,14) quae

II 11,15 a uocali incipit. sed hoc potestatem mutare literae non debuit: si enim

II 11,16 esset semiuocalis, necessario terminalis nominum inueniretur, (2v,15) quod minime

II 11,17 reperies, nec ante l uel r in eadem syllaba poni posset, qui locus

II 11,18 mutarum |est| dum taxat, nec communem ante easdem (2v,16) posita faceret syllabam.

II 11,19 postremo Graeci, quibus in omnia doctrinae auctoribus utimur, φ , cuius

Gloss:

Gloss:

II 11,20 locum apud nos f obtinet, quod osten (2v,17) ditur in his maxime dictionibus, quas

II 11,21 a Graecis sumpsimus, hoc |est| fama, fuga, fur, mutam esse

II 11,22 confirmant. sciendum tamen, quod hic quoque (2v,18) error a quibusdam antiquis

II 11,23 Graecorum grammaticis inuasit Latinos, qui φ et θ et χ semiuocales putabant,

Gloss:

II 11,24 nulla alia causa, nisi quod spiritus in eis a (2v,19) bundet, inducti. quod si esset

Gloss:

Explanation:

II 11,25 uerum, debuit c quoque |vel| t addita aspiratione semiuocalis esse, quod

II 11,26 omni caret ratione: spiritus enim potestatem lit (2v,20) erae non mutat, unde nec

II 11,27 uocales addita aspiratione aliae fiunt et aliae ea dempta. hoc tamen scire

II 12,1 debemus, quod non fixis labris (2v,21) est pronuntianda f, quomodo ph, atque

Gloss:

II 12,2 hoc solum inter|est| .

II 12,3 x etiam duplicem loco c et s uel g et s postea a Graecis inuentam

II 12,4 as (2v,22) sumpsimus.

II 12,5 k enim et q, quamuis figura et nomine uideantur aliquam habere

II 12,6 differentiam, cum c tamen eandem tam in sono uocum quam (2v,23) in metro

II 12,7 potestatem continent. et k quidem penitus superuacua |est| : nulla enim

II 12,8 uidetur ratio, cur a sequente haec scribi debeat: (2v,24) Carthago enim et

II 12,9 caput, siue per c siue per k scribantur, nullam faciunt nec in sono nec in

II 12,10 potestate eiusdem consonantis dif (2v,25) ferentiam. q uero propter nihil aliud

II 12,11 scribenda uidetur esse, nisi ut ostendat, sequens u ante alteram uocalem in

II 12,12 eadem syllaba (2v,26) positam perdere uim literae in metro. quod si ideo alia

Gloss:

II 12,13 litera est existimanda quam c, debet g quoque, cum similiter praepo (2v,27) nitur

II 12,14 u amittenti uim literae, alia putari, et alia, cum id non facit. dicimus

II 12,15 enim anguis sicuti quis et augur sicuti cur.

Gloss:

II 12,16 (2v,28) unde si uelimus cum ueritate contemplari, ut diximus, non plus

II 12,17 decem et octo literas in Latino sermone habemus, hoc est sedecim anti (2v,29) quas

II 12,18 Graecorum et f et x postea additas, et eas quoque ab eisdem sumptas.

II 12,19 nam y et z Graecorum causa, ut supra dictum est, (2v,30) asciuimus nominum,

II 12,20 h autem aspirationis est nota et nihil aliud habet literae nisi figuram et

II 12,21 quod in uersu scribitur inter alias (2v,31) literas. quod si sufficeret, ut

II 12,22 elementum putaretur, nihilominus quorundam etiam numerorum figurae, quia in

Gloss:

Explanation:

II 12,23 uersu inter (2v,32) alias literas scribuntur, quamuis eis dissimiles sint, elementa

II 13,1 sunt habenda. sed minime hoc est adhibendum, nec aliud aliquid (2v,33) ex

Gloss:

II 13,2 accidentibus proprietatem ostendit uniuscuiusque elementi, quomodo potestas,

II 13,3 qua caret aspiratio; neque enim uocalis nec consonans (2v,34) esse pot|est| .

II 13,4 uocalis non |est| h, quia a se uocem non facit, nec semiuocalis, cum nulla

II 13,5 syllaba Latina uel Graeca per integras dictiones in eam desinit, (2v,35) nec muta,

II 13,6 cum in eadem syllaba cum duabus mutis bis ponitur, ut Phthius,

Gloss:

Gloss:

II 13,7 Erichthonius. nulla enim syllaba plus duabus potest mutis (2v,36) habere iuxta se

Gloss:

Gloss:

II 13,8 positis, nec plus tribus consonantibus continuare. auctoritas quoque tam

Gloss:

II 13,9 Varronis quam Macri teste Censori (2v,37) no nec k nec q nec h in

II 13,10 numero adhibet literarum.

II 13,11 uidentur tamen i et u, cum in consonantes transeunt, quantum (2v,38) ad

Gloss:

II 13,12 potestatem, quod maximum est in elementis, aliae literae esse praeter

II 13,13 supra dictas; multum enim interest, utrum uocales sint (3r) (3r,1) an consonantes. sicut

II 13,14 enim, quamuis in uaria figura et uario nomine sint k et q et c, tamen,

II 13,15 quia unam uim habent tam (3r,2) in metro quam in sono, pro una litera accipi

II 13,16 debent, sic i et u, quamuis unum nomen et unam habeant figuram tam

II 13,17 uocales quam (3r,3) consonantes, tamen, quia diuersum sonum et diuersam uim

II 13,18 habent in metris et in pronuntiatione syllabarum, non sunt in eisdem

II 13,19 meo iudicio elementis ac (3r,4) cipiendae, quamuis et Censorino, doctissimo

II 13,20 artis grammaticae, idem placuit.

II 13,21 multa enim |est| differentia inter consonantes, ut diximus, et uocales.

II 13,22 (3r,5) tantum enim fere inter|est| inter uocales et consonantes, quantum inter

II 13,23 animas et corpora. animae enim per se mouentur, ut philosophis uidetur, (3r,6) et

II 13,24 corpora mouent, corpora uero nec per se sine anima moueri possunt nec

II 13,25 animas mouent, sed ab illis mouentur. uocales similiter et per (3r,7) se

II 13,26 mouentur ad perficiendam syllabam et consonantes mouent secum, consonantes

II 13,27 uero sine uocalibus immobiles sunt. et i quidem modo (3r,8) pro simplici modo

Gloss:

II 14,1 pro duplici accipitur consonante: pro simplici, quando ab eo incipit

II 14,2 syllaba in principio dictionis posita subsequente uo (3r,9) cali in eadem syllaba, ut

II 14,3 Iuno, Iuppiter, pro duplici autem, quando in medio dictionis ab eo

Gloss:

Gloss:

II 14,4 incipit syllaba post uocalem ante se positam subse (3r,10) quente quoque uocali in

II 14,5 eadem syllaba, ut maius, peius, eius, in quo loco antiqui solebant

II 14,6 geminare eandem i literam et maiius, peiius, eiius (3r,11) scribere, quod

II 14,7 non aliter pronuntiari posset, quam si cum superiore syllaba prior i, cum

II 14,8 sequente altera proferretur, ut peiius, eiius, maiius; et duo (3r,12) ·i·pro duabus consonantibus accipiebant· ( main scribe) nam quamuis

II 14,9 sit consonans, in eadem syllaba geminata iungi non posset: ergo non aliter

II 14,10 quam (3r,13) tellus, mannus proferri debuit. unde Pompeiii quoque

Gloss:

II 14,11 genetiuum per tria i scribebant, quorum duo superiora loco consonantium

II 14,12 acci (3r,14) piebant, ut si dicas Pompelli; nam tribus i iunctis qualis possit syllaba

II 14,13 pronuntiari? nam posttremum ·i· pro uocali accipiebant· ( main scribe) quod (3r,15) Caesari doctissimo artis grammaticae placitum a

II 14,14 Victore quoque in arte grammatica de syllabis comprobatur. pro

II 14,15 simplici quoque in media (3r,16) dictione inuenitur, sed in compositis, ut

II 14,16 iniuria, adiungo, eiectus, reice. Virgilius in bucolico

II 14,17 [proceleusmaticum posuit pro dactylo]:

II 14,18 «Tityre pascentes a flumine reice capellas»; (3r,17) proceleumaticum posuit pro dactylo ( main scribe)

Gloss:

II 14,19 numquam autem pot|est| ante eam loco positam consonantis aspiratio

Gloss:

II 14,20 inueniri, sicut nec ante (3r,18) u consonantem. unde hiulcus trisyllabum est, nulla

Gloss:

II 14,21 enim consonans ante se aspirationem recipit.

II 15,1 u uero loco consonantis posita eandem (3r,19) prorsus in omnibus uim

II 15,2 habuit apud Latinos, quam apud Aeolis digamma. unde a plerisque ei

Gloss:

II 15,3 nomen hoc datur, quod apud Aeolis habuit olim (3r,20) Ϝ digamma, id est uau

II 15,4 ab ipsius uoce profectum teste Varrone et Didymo, qui id ei nomen

II 15,5 esse ostendunt. pro quo Caesar hanc Ⅎ figuram scribi (3r,21) uoluit, quod

II 15,6 quamuis illi recte uisum |est| , tamen consuetudo antiqua superauit. adeo

II 15,7 autem hoc uerum |est| , quod pro Aeolico digamma Ϝ u ponitur: (3r,22) quod sicut

II 15,8 illi solebant accipere digamma modo pro consonante simplici teste

II 15,9 Astyage, qui diuersis hoc ostendit usibus, ut in hoc uersu:

II 15,10 « ὀψό (3r,23) μενος Ϝελέναν ἑλικώπιδα »,

II 15,11 sic nos quoque pro simplici habemus plerumque consonante u loco Ϝ

II 15,12 digamma positum, ut:

II 15,13 (3r,24) «at Venus haud animo nequiquam exterrita mater».

II 15,14 est tamen quando idem Aeolis inueniuntur pro duplici quoque consonante

II 15,15 (3r,25) digamma posuisse, ut:

II 15,16 « Νέστορα δὲ Ϝῶ παιδός ».

II 15,17 nos quoque uidemur hoc sequi in praeterito perfecto et plusquamperfecto

II 16,1 tertiae et quartae (3r,26) coniugationis, in quibus i ante u consonantem posita

II 16,2 producitur eademque subtracta corripitur, ut cupiui cupii, cupiueram

II 16,3 cupieram, (3r,27) audiui audii, audiueram audieram. inueniuntur etiam pro

II 16,4 uocali correpta hoc digamma illi usi, ut Ἀλκμάν ·

Gloss:

II 16,5 « καὶ χεῖμα πῦρ τε δά (3r,28) Ϝιον »,

II 16,6 est enim dimetrum iambicum, et sic |est| proferendum, Ϝ ut faciat

Gloss:

Gloss:

II 16,7 breuem syllabam. nostri quoque hoc ipsum fecisse inueniuntur (3r,29) et pro

II 16,8 consonante u uocalem breuem accepisse, ut Horatius siluae trisyllabum

Gloss:

Explanation:

II 16,9 protulit in epodo hoc uersu:

Gloss:

II 16,10 «niuesque deducunt Iouem, (3r,30) nunc mare nunc siluae»:

II 16,11 |est| enim dimetrum iambicum coniunctum penthemimeri heroico, quod aliter

II 16,12 stare non pot|est| , nisi siluae (3r,31) trisyllabum accipiatur. similiter Catullus

II 16,13 Veronensis

II 16,14 «quod zonam soluit diu ligatam»

II 16,15 inter hendecasyllabos phalaecios posuit, (3r,32) ergo nisi soluit trisyllabum

Gloss:

Codex 50: phalleutios

II 16,16 accipias, uersus stare non possit. hoc tamen ipsum in deriuatiuis uel

II 16,17 compositis frequenter solet (3r,33) fieri, ut uoluo uolutus, soluo solutus, auis

II 16,18 auceps, auspicium, augurium, augustus, lauo lautus, faueo fautor.

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Gloss:

Explanation:

II 16,19 F ( main scribe) digamma Aeolis |est| quan (3r,34) do in metris pro nihilo accipiebant, ut:

II 16,20 « ἁμὲς δ᾽ Ϝειρήναν † τὸ δὲ γὰρ θέτο Μῶσα λίγεια »,

II 17,1 est enim hexametrum heroicum. apud (3r,35) Latinos quoque hoc idem inuenitur

II 17,2 pro nihilo in metris, et maxime apud uetustissimos comicorum, ut

Gloss:

II 17,3 Terentius in Andria:

II 17,4 «sine inuidia (3r,36) laudem inuenias et amicos pares»:

II 17,5 |est| enim iambicum trimetrum, quod, nisi sine inui. pro tribracho

II 17,6 accipiatur, stare [uersus] non pot|est| . sci (3r,37) endum tamen, quod hoc ipsum

II 17,7 Aeolis quidem ubique loco aspirationis ponebant effugientes spiritus

II 17,8 asperitatem, nos autem in mul (3r,38) tis quidem, non tamen in omnibus illos sequimur,

II 17,9 ut cum dicimus uespera, uis, uestis.

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Explanation:

II 17,10 hiatus quoque causa solebant illi interponere (3v) (3v,1) digamma ( main scribe) Ϝ, quod ostendunt et

Gloss:

II 17,11 poetae Aeolide usi ( Ἀλκμάν·

II 17,12 « καὶ χεῖμα πῦρ τε δάϜιον »):

II 17,13 et epigrammata, quae egomet legi in tripo (3v,2) de uetustissimo Apollinis, qui

Gloss:

Gloss:

Explanation:

II 17,14 stat in Xerolopho Byzantii, sic scripta:

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Gloss:

II 17,15 ΔημοφαϜων ΛαϜοκοϜων .

II 17,16 nos quoque hiatus causa inter (3v,3) ponimus u loco Ϝ , ut Dauus, Argiuus,

Gloss:

Gloss:

II 17,17 pauo, ouum, ouis, bouis. hoc tamen etiam per alias quasdam

II 17,18 consonantes hiatus uel eu (3v,4) phoniae causa solet fieri, ut prodest, comburo,

Gloss:

Gloss:

II 18,1 sicubi, nuncubi , quod Graeci quoque solent facere: μηκέτι, οὐκέτι .

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Explanation:

II 18,2 sed ta (3v,5) men hoc attendendum est, quod praeualuit in hac litera [id est in u

Gloss:

II 18,3 loco digamma posita] potestas simplicis consonantis apud (3v,6) omnium

II 18,4 poetarum doctissimos.

II 18,5 in b etiam solet apud Aeolis transire Ϝ digamma, quotiens ab ρ

II 18,6 incipit dictio, quae (3v,7) solet aspirari, ut ῥήτωρ βρήτωρ dicunt, quod digamma

Gloss:

Explanation:

II 18,7 nisi uocali praeponi et in principio syllabae non potest. ideo (3v,8) autem locum

II 18,8 quoque transmutauit, quia b uel digamma post ρ in eadem syllaba

II 18,9 pronuntiari non potest. apud (3v,9) nos quoque est inuenire, quod pro u consonante

Gloss:

II 18,10 b ponitur, ut caelebs, caelestium uitam ducens, per b scribitur, quod u

II 18,11 con (3v,10) sonans ante consonantem poni non potest. sed etiam Bruges et

Gloss:

Explanation:

II 18,12 Belena antiquissimi dicebant teste Quintiliano, qui hoc osten (3v,11) dit in

Gloss:

Explanation:

II 18,13 primo institutionum oratoriarum: nec mirum, cum b quoque in u

Gloss:

II 18,14 euphoniae causa conuerti inuenimus, ut aufero (3v,12) pro abfero.

II 18,15 aspiratio ante uocales omnes poni potest, post consonantes autem

II 18,16 quattuor tantummodo more antiquo Graecorum: c t p r, (3v,13) ut habeo,

II 18,17 Herennius, heros, hiems, homo, humus, Hylas, Chremes,

II 18,18 Thraso, Philippus, Pyrrhus. ideo autem extrinsecus ascribitur

II 18,19 (3v,14) uocalibus, ut minimum sonet, consonantibus autem intrinsecus, ut

Gloss:

Explanation:

II 18,20 plurimum: omnis enim litera siue uox plus sonat ipsa (3v,15) sese, cum postponitur,

II 19,1 quam cum anteponitur, quod uocalibus accidens esse uidetur, nec, si

Gloss:

II 19,2 tollatur ea, perit etiam uis sig (3v,16) nificationis, ut si dicam Erennius absque

II 19,3 aspiratione, quamuis uitium uidear facere, intellectus tamen permanet.

II 19,4 consonan (3v,17) tibus autem sic cohaeret, ut eiusdem penitus substantiae sit, ut, si

II 19,5 auferatur, significationis uim minuat prorsus, ut si dicam (3v,18) Cremes pro

Gloss:

II 19,6 Chremes. unde hac considerata ratione Graecorum doctissimi singulas

Gloss:

II 19,7 fecerunt eas quoque literas, quippe (3v,19) pro τ⊦ θ , pro π⊦ φ , pro κ⊦ χ

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 19,8 scribentes. nos autem antiquam scripturam seruauimus. in Latinis tamen

II 19,9 dictionibus (3v,20) nos quoque pro ph coepimus f scribere, ut filius, fama,

II 19,10 fuga, nisi quod, ut supra docuimus, est aliqua in pronuntiatione (3v,21) eius

II 19,11 literae differentia ·f· ( main scribe) cum sono ph.

II 19,12 ρ⊦ autem ideo non est translatum ab illis in aliam figuram, quod nec

Gloss:

II 19,13 sic cohaeret (3v,22) huic quomodo mutis nec, si tollatur, minuit significationem.

II 19,14 quamuis enim subtracta aspiratione dicam retor, Pyr (3v,23) rus, intellectus

II 19,15 integer manet, non aliter quam si antecedens uocalibus auferatur, unde

II 19,16 ostenditur ex hoc quoque aliqua esse (3v,24) cognatio r literae cum uocalibus. ex

Gloss:

II 19,17 quo quidam dubitauerunt, utrum praeponi debeat huic aspiratio an

II 19,18 sub (3v,25) iungi. unde Aeolis loco, ut diximus, aspirationis digamma ponentes in

II 19,19 dictionibus ab ρ incipientibus, solent lo (3v,26) co digamma β scribere, iudicantes

II 19,20 debere praeponi digamma quasi uocali: sed rursus quasi consonanti digamma

II 19,21 in eadem sylla (3v,27) ba praeponere recusantes, commutabant id in β ,

II 19,22 βρήτωρ, βρόδος dicentes. sed apud Graecos haec litera, id est ρ , multis

Gloss:

II 19,23 modis (3v,28) fungitur loco uocalis, ut in declinatione nominum in ρα et in α

II 19,24 puram desinentium, quae similiter a seruant per obliquos casus, (3v,29) ut ὥρα

Gloss:

Gloss:

II 19,25 ὥρας, σοφία σοφίας , apud Latinos autem non adeo.

Gloss:

Codex 50:

II 19,26 (quaeritur, cur in uah, ah post uocales ponitur aspiratio, et

II 20,1 (3v,30) dicimus, quod apocopa facta |est| extremae uocalis, cui praeponebatur aspiratio;

II 20,2 nam perfecta uaha, aha sunt. ideo autem absci (3v,31) sione facta extremae

II 20,3 uocalis tamen aspiratio mansit ex superiore pendens uocali, quia suum |est|

II 20,4 in ( main scribe) interiectionis uoce abscondita (3v,32) proferri. itaque pars absconditae extremitatis

II 20,5 uidetur congrue interiectionis naturali prolatione remansisse: nec mi (3v,33) rum,

II 20,6 cum in Syrorum Aegyptiorumque dictionibus soleant etiam in fine aspirari

II 20,7 uocales, interiectionum autem pleraeque com (3v,34) munes sunt naturaliter

II 20,8 omnium gentium uoces).

II 20,9 inter c sine aspiratione et cum aspiratione |est| g, inter t quoque et

Gloss:

Explanation:

Gloss:

II 20,10 th est d (3v,35) et inter p et ph siue f |est| b. sunt igitur hae tres, hoc |est| b g

II 20,11 d, mediae, quae nec penitus carent aspiratione nec eam plenam possi (3v,36) dent.

II 20,12 hoc autem ostendit etiam ipsius palati pulsus et linguae uel labrorum

II 20,13 consimilis quidem in ternis, in p et ph uel f et b et rur (3v,37) sus in c et ch et g,

Gloss:

Gloss:

II 20,14 similiter in t et th et d. sed in leuibus exterior fit pulsus, in asperis

II 20,15 interior, in mediis inter utrumque supra (3v,38) dictorum locum, quod facile

II 20,16 dinoscitur, si attendamus in supra dictis motibus ora mirabili naturae lege

Gloss:

II 20,17 modulantibus (4r) (4r,1) uoces. tanta autem est cognatio earum, quod inuicem

II 20,18 inueniuntur pro se positae in quibusdam dictionibus, ut ambo pro ἄμφω ,

Gloss:

Gloss:

Explanation:

II 20,19 buxus pro πύξος et publicus pro (4r,2) puplicus, triumphus pro

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 20,20 θρίαμβος , gubernator κυβερνήτης , gobio κωβιός , (4r,3) Caere ἀπὸ τοῦ

Gloss:

Gloss:

Gloss:

Explanation:

Gloss:

II 21,1 χαῖρε , puniceus φοινίκεος , deus θεός , purpureum

Gloss:

Gloss:

Gloss:

II 21,2 πορφύρεον .

Gloss:

II 21,3 hoc quoque obseruandum est, quod (4r,4) ad comparationem aliarum

Gloss:

Explanation:

II 21,4 consonantium, quae solent mutari uel abici per casus, immutabiles sunt apud nos

II 21,5 tres, l n r: (4r,5) per omnes enim casus eaedem permanent ut sal salis,

II 21,6 flumen fluminis, Caesar Caesaris. t quoque et c, quamuis in tribus

II 21,7 solis (4r,6) inueniantur nominibus, quae possunt declinari, hoc idem seruant, ut

II 21,8 caput capitis et ab eo composita sinciput sincipitis, (4r,7) occiput occipitis,

Gloss:

Explanation:

Gloss:

Explanation:

II 21,9 allec allecis, lac lactis, in quo etiam t additur. quare a quibusdam

II 21,10 non irrationabiliter nomina (4r,8) tiuus hoc lacte prolatus inuenitur. reliquae

II 21,11 uero consonantes mutantur uel abiciuntur: d, ut aliquid alicuius; m,

II 21,12 tem (4r,9) plum templi, Pelium Pelii; s, magnus magni; x, rex regis, nix

Gloss:

Explanation:

II 21,13 niuis.

II 21,14 in uerborum quoque praeteritis perfectis solent omnes modo mu (4r,10) tari

Gloss:

Explanation:

II 21,15 modo manere, exceptis l p s x. hae enim numquam mutantur, ut

II 21,16 habeo habui, iubeo iussi, compesco compescui, (4r,11) dico dixi, ascendo

II 21,17 ascendi, laedo laesi, lego legi, pingo pinxi, demo dempsi, premo

Gloss:

Explanation:

II 21,18 pressi, moneo monui, sino siui, (4r,12) nequeo nequiui, torqueo torsi,

II 21,19 dissero disserui, uro ussi, uerto uerti, flecto flexi. illae autem

II 21,20 quattuor, ut supra dixi (4r,13) mus, numquam mutantur in praeterito perfecto: l,

II 21,21 ut ( main scribe) caelo caelaui, doleo dolui, uolo uolui, mollio molliui; p, turpo

Gloss: